Books in the Nederlandstalige klassiekers series

Jan Camperts debuutroman Die in het donker (1934) is een relaas over het criminele milieu van Amsterdam. De aanleiding hiervan is een toevallige ontmoeting met een zware jongen die op de redactie van De Nieuwsbron over een reportage was komen klagen. De titel van deze detectiveroman is ontleend aan de Dreigroschenoper van Bertolt Brecht.De Nederlander Jan Campert (1902 – 1943) was journalist, dichter, schrijver en verzetsman. Hij is vooral bekend van het gedicht Het lied der achttien dooden (1943), dat hij naar aanleiding van de executie van achttien verzetslieden in 1941 schreef. Naar hem is de poëzieprijs de Jan Campertprijs vernoemd.

In de essaybundel annex bloemlezing Een daad van eenvoudige rechtvaardigheid combineert de dichter Willem Kloos een selectie uit het werk van achttiende-eeuwse dichters met een reeks essays van eigen hand. De bundel was voor Kloos een poging tot eerherstel van het werk van deze dichters, dat volgens hem sterk onderschat wordt. Vooral is het boek één grote aanklacht aan het adres van Dr. W.J.A. Jonckbloet, een letterkundige die volgens Kloos het imago van de achttiende-eeuwse Nederlandse poëzie om zeep heeft geholpen.Willem Kloos (1859-1938) was een van de bekendste dichters uit de Beweging van Tachtig, de groep schrijvers en dichters die in de jaren tachtig van de negentiende eeuw een revolutie ontketenden in de Nederlandse poëzie. Samen met onder andere Herman Gorter, Albert Verwey en Lodewijk van Deyssel drukten zij voorgoed hun stempel op de literatuurgeschiedenis.

Verwilderd landschap (1934) is een dichtbundel van Jan Campert. Twee thema’s die het oeuvre van Campert typeren komen er in aan bod: mislukking in het leven en in de liefde. Voor het laatste zijn de verzen ‘Wie zijn hart zo slordig beheert / vindt een nooit meer te delgen schuld’ illustratief. De Nederlander Jan Campert (1902 – 1943) was journalist, dichter, schrijver en verzetsman. Hij is vooral bekend van het gedicht Het lied der achttien dooden (1943), dat hij naar aanleiding van de executie van achttien verzetslieden in 1941 schreef. Naar hem is de poëzieprijs de Jan Campertprijs vernoemd.

Niemand weet dat hij zijn vrouw heeft vermoord, maar toch heeft Willem Termeer de behoefte zijn daad te bekennen – en wel aan de lezer of luisteraar van Een nagelaten bekentenis. Al in zin één vertelt de rentenier over zijn afschuwelijke daad en het beklemmende geheim waarmee hij leeft. Maar spijt heeft hij niet; Termeer ziet zichzelf als een product van een moeilijke jeugd en wijst allerlei redenen aan die hem tot zijn daad hebben gebracht. Op die manier krijgt het boek de vorm van een autobiografie, waarin de lezer steeds meer mee wordt genomen in het vraagstuk of je zelf verantwoordelijk bent voor je karakterfouten. Een nagelaten bekentenis wordt beschouwd als Marcellus Emants’ belangrijkste werk. Marcellus Emants (1848-1923) was een Nederlandse schrijver die vooral bekend is van zijn roman Een nagelaten bekentenis. Aanvankelijk trad hij in de voetsporen van zijn vader door rechten te studeren, maar na het overlijden van zijn vader legde Emants zich toe op de kunsten. Hij maakte bovendien vele reizen naar voornamelijk de Alpen en schreef daar reisverhalen over. Zijn stijl is in de traditie van de Franse naturalisten, en hoewel hij zelf niet actief betrokken was bij de Tachtigers wordt zijn werk vaak tot die stroming gerekend.

Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart is een briefroman die het verhaal vertelt van het jonge meisje Sara Burgerhart. In 175 brieven aan en van Sara zien we de jonge vrouw in haar streven naar zo goed mogelijk burgerschap. Even dreigt Sara in handen te vallen van een slechterik, maar uiteindelijk komt zij tot bezinning en trouwt ze met de goede man Hendrik Edeling. De vele personages in het boek hebben vaak een opvallende eigenschap die al in hun naam af te lezen is, zoals ook de naam van Sara zelf. Het boek heeft een sterk moraliserende boodschap: in de proloog sporen de schrijfsters het lezerspubliek - dat voornamelijk uit jonge meisjes bestond - aan om lering te trekken uit het verhaal. Het gedachtegoed van de Verlichting klinkt er sterk in door: deugdzaamheid wordt geprezen, frivoliteit wordt afgekeurd. Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart wordt gezien als de eerste Nederlandse roman. Elizabeth Wolff-Bekker en Agatha Deken, ook wel bekend als Betje Wolff en Aagje Deken, waren Nederlandse schrijfsters die voornamelijk bekend zijn vanwege de briefromans die zij gezamenlijk schreven.

In De ondergang der Eerste Wareld beschrijft Bilderdijk hoe de wereld eruit zag voor de Zondvloed. Bilderdijks voorstelling van zaken komt op zijn zachtst gezegd niet helemaal overeen met die in de Bijbel, want de wereld wordt bevolkt door mensen en reuzen die aanvankelijk elkaars vijand zijn, maar daarna samenwerken om het Paradijs aan te vallen. Hiervoor worden ze gestraft met de Zondvloed.Willem Bilderdijk (1756-1831) was een van de bekendste Nederlandse dichters uit de Negentiende Eeuw. Daarnaast was hij advocaat, letterkundige en de leraar Nederlands van koning Lodewijk Napoleon. Het begin van zijn leven stond in het teken van gezondheidsproblemen, waardoor hij veel tijd binnenshuis door moest brengen. In deze tijd ontwikkelde hij zich tot een verdienstelijk tekenaar. Op latere leeftijd ging hij zich meer met de letteren bezighouden.

In bergachtige gebieden voelde Marcellus Emants zich altijd meer thuis dan op het vlakke land van Nederland. En dus maakte hij vele reizen, waarvan hij gedetailleerd verslag deed. Het verslag van de tocht die hij in 1875 door Zweden maakte werd in eerste instantie gepubliceerd in het tijdschrift De Banier voor het in boekvorm verscheen. Op reis door Zweden bevat gedetailleerde informatie over Zweden en de omgeving, verhalende passages over de gebeurtenissen tijdens Emants reizen, maar bovenal geeft het een inkijk in de binnenwereld van Marcellus Emants en de ietwat pessimistische filosofie die hij erop nahield.Marcellus Emants (1848-1923) was een Nederlandse schrijver die vooral bekend is van zijn roman Een nagelaten bekentenis. Aanvankelijk trad hij in de voetsporen van zijn vader door rechten te studeren, maar na het overlijden van zijn vader legde Emants zich toe op de kunsten. Hij maakte bovendien vele reizen naar voornamelijk de Alpen en schreef daar reisverhalen over. Zijn stijl is in de traditie van de Franse naturalisten, en hoewel hij zelf niet actief betrokken was bij de Tachtigers wordt zijn werk vaak tot die stroming gerekend.

Huizinga was een van de eersten die een genuanceerde biografie schreef over de zestiende-eeuwse Nederlandse humanist Desiderius Erasmus. Het werk heeft niet alleen een enorme historische waarde, maar getuigt ook van Huizinga’s literaire talent. Het beeldende taalgebruik dat Huizinga zo typeert vinden we erin terug. Zo ontstaat er tegen een achtergrond van feiten een schilderachtig portret van de humanist en wereldburger die zich staande wist te houden te midden van het politieke en religieuze gewoel van zijn tijd. De Nederlander Johan Huizinga (1872 – 1945) was historicus, antropoloog en cultuurfilosoof. Hij is de grondlegger van de Nederlandstalige cultuur- en mentaliteitsgeschiedenis. Zijn Herfsttij der Middeleeuwen (1919), Erasmus (1924) en Homo Ludens (1938) worden tot zijn belangrijkste werken gerekend. Uit zijn werk blijkt een voorliefde voor sprookjes en bewondering voor de middeleeuwse ridderlijke ethiek. Vanwege het sterke literaire karakter van zijn werk is Huizinga meermaals genomineerd voor de Nobelprijs voor de literatuur.

Lilith is een episch gedicht van Marcellus Emants over Adam, de eerste mens, die verliefd wordt op zijn moeder Lilith. Het werd vaak in één band uitgebracht met Emants’ andere epische gedich Godenschemering, omdat het overeenkomt qua thematiek en stijl. Marcellus Emants (1848-1923) was een Nederlandse schrijver die vooral bekend is van zijn roman Een nagelaten bekentenis. Aanvankelijk trad hij in de voetsporen van zijn vader door rechten te studeren, maar na het overlijden van zijn vader legde Emants zich toe op de kunsten. Hij maakte bovendien vele reizen naar voornamelijk de Alpen en schreef daar reisverhalen over. Zijn stijl is in de traditie van de Franse naturalisten, en hoewel hij zelf niet actief betrokken was bij de Tachtigers wordt zijn werk vaak tot die stroming gerekend.

Camera Obscura is een bundeling verhalen die Nicolaas Beets schreef onder het pseudoniem Hildebrand. De naam voor de bundeling staat voor wat de schrijver met de verhalen beoogde: het zeer realistisch beschrijven van de wereld om hem heen, alsof je door een camera kijkt. In puur beschrijvende taal wordt zo een beeld geschetst van het Nederland van de negentiende eeuw, waarin vooral de omstandigheden van de verschillende klassen worden getoond met postkoetsen, trekschuiten en de aanleg van de spoorlijn als decor. Bekende verhalen uit Camera Obscura zijn Een oude kennis, Een onaangenaam mens in de Haarlemmerhout en De familie Stastok, over een oom en tante van Hildebrand die de bourgeoisie in al haar facetten vertegenwoordigen.Nicolaas Beets (1814-1903) was een dichter, schrijver, predikant, vertaler en hoogleraar afkomstig uit Haarlem. Hij liet een enorm oeuvre van voornamelijk preken en stichtelijke gedichten na, maar is vooral bekend vanwege de verhalen die hij bundelde in Camera Obscura.

Godenschemering is een lang episch gedicht waarvoor Marcellus Emants zich gebaseerd heeft op de Noorse mythologie. Het werk is filosofisch en spiritueel van aard, en Emants' visie op het leven in het algemeen en op kunst in het bijzonder komen er helder in tot uitdrukking: de hoofdpersoon Loki, die staat voor de ratio, ondervind aan den lijve dat niet het rationele, maar drift, wellust en instinct de drijveren zijn van het menselijk bestaan. Godenschemering was tijdens Emants' leven zijn populairste en meest herdrukte werk, en hij omschreef het zelf ook als 'zijn liefste boek'.-

De drie gebundelde novellen in deze uitgave behoren tot de eerste uitingen van het naturalisme in de Nederlandstalige literatuur. Elk van de verhalen handelt over een liefde: in 'Een avontuur' die tussen een rijke jongeman en de dochter van een hoteleigenaar; in 'Najaarsstormen' die tussen een kunstschilder en een ongelukkig getrouwde rouw; en in 'Fanny' schetst Emants een portret van een jonge vrouw met een onmogelijke verliefdheid voor de vriend van haar man. In de inleiding bij deze verhalen noemt Emants zichzelf nadrukkelijk een naturalist, maar toch blijft hij stilistisch gezien veel soberder dan de stroming van de Tachtigers die zichzelf expliciet tot het naturalisme rekenen. Hierdoor zijn de verhalen en novellen van Marcellus Emants ook nu nog goed leesbaar. -

1772. De Staten-Generaal van de Verenigde Nederlanden heeft besloten om een leger van huurlingen naar Suriname te sturen om de slavenopstand te onderdrukken. Een van de huurlingen is de Schots-Nederlandse John Gabriel Stedman, dan 28 jaar. Al tijdens de overtocht begint hij met het bijhouden van een dagboek. In de dagboeken doet Stedman gedetailleerd verslag van het leven op de kolonie, waarin hij zowel de prachtige natuur als de gruwelijke omstandigheden waarin de slaven leven beschrijft. Door dat alles heen zit een liefdesverhaal verweven: in Paramaribo wordt Stedman namelijk verliefd op de vijftienjarige Joanna, die als slavin leeft. Hij verwekt een zoon bij haar en probeert geld bij elkaar te sparen om hen allebei vrij te kopen.Stedman komt in contact met een Engelse uitgever en in 1796 verschijnt een boek dat gebaseerd is op zijn dagboeken. Hoewel de uitgever al te heftige passages heeft aangepast, sloeg het boek in als een bom. Voor het eerst wordt duidelijk hoe gruwelijk de behandeling van tot slaaf gemaakte mensen is. Het boek verschijnt in verschillende talen en draagt ertoe bij dat men in Europa anders over slavernij gaat denken. Deze uitgave is verdeeld over vier delen en dit is deel 4.-

In het sprookjesboek De kleine Johannes (1887) wordt de fantasierijke Johannes op een dag wakkergemaakt door een libel die verandert in een elfje, genaamd Windekind. Deze verkleint Johannes en begeleidt hem naar een fantasiewereld. Hier ontmoet hij Robinetta, op wie hij verliefd wordt, en figuren als Wistik, Pluizer en Cijfer, die, wordt vaak gezegd, de verschillende stadia van Van Eedens jeugd symboliseren. In dit verhaal van volwassenwording worstelt de kleine Johannes voortdurend met de raadsels van het leven.-

In het najaar van 1885 vertrekt Marcellus Emants naar Spanje om er uiteindelijk meer dan een halfjaar rond te reizen. In Uit Spanje zijn de vermakelijke notities die hij tijdens deze reis maken gebundeld. Emants' observaties zijn ongeromantiseerd, onbevangen en vaak grappig. Hij neemt de lezer mee naar hanen- en stierengevechten, leert het zigeunerleven in Granada kennen en bezoekt Spaanse boeren en edelen - allemaal door de ogen van de negentiende-eeuwse geleerde Haagse burgerman die Emants was.-

Zeven jaar voordat Jean-Paul Sartre het existentialisme lanceerde met zijn roman "e;La nausee"e;, ging Menno ter Braak hem al voor, met de pre-existentialistische ideeenroman "e;Hampton Court"e;. Zijn held, Andreas Laan, bezoekt de Engelse koninklijke residentie Hampton Court en wordt plots overrompeld door een gevoel van zinloosheid en vervreemding van de realiteit. Hij verbreekt zijn verloving en verlaat de grote stad, wanhopig proberend om zijn leven nieuwe richting te geven. Nachtmerries achtervolgen hem... totdat hij de tien jaar oudere Van Haaften ontmoet. Een vaderfiguur, of is er meer aan de hand? "e;Hampton Court"e; is ook wel eens gelezen als een verhulde coming-out van de auteur. Het boek heeft nog niet al zijn geheimen prijsgegeven.De titel Hampton Court (1931) is ontleend aan de plaats waar Andreas Laan, de protagonist in Ter Braaks debuutroman Het carnaval der burgers (1930), overrompeld wordt door een gevoel van leegte en vervreemding, in de tuin van de koninklijke residentie Hampton Court Palace. -

De jonge Charmenides wordt verliefd op elke mooie vrouw die hij tegenkomt. Op een dag wordt hij door zijn vader naar Corinthe gestuurd om purper en parels te verkopen. Onderweg wordt hij betoverd door een heks: elke keer als hij verliefd wordt zal hij in een ezel veranderen. De situering van het sprookje is geinspireerd op een ode van Pindaros.-

Joost van den Vondel wordt beschouwd als de grootste dichter en toneelschrijver uit de Nederlandse renaissance. Zijn talent en zijn taal worden zelfs wel eens vergeleken met Shakespeare. In De complete werken van 'de prins der dichters' wordt dat vernuft in al zijn rijkdom getoond. Vondels grote kennis van literatuur en wetenschappen, theologie en antieke cultuur zijn aanwezig in zowel zijn gedichten als zijn theaterteksten. In beide toont hij op hem kenmerkende wijze hoe schoonheid en politieke betrokkenheid te verenigen zijn. In deze uitgave onder andere Noah, Gysbreght van Aemstel, Adam in ballingschap en Lucifer, dat alom als zijn meesterwerk wordt beschouwd. -

In het midden van de negentiende eeuw werd er geopperd dat de lokale Indische bevolking die in dwangarbeid werkte voor het Cultuurstelsel, het koloniale belastingsysteem, in plaats daarvan vrijwillig aan het werk zou moeten gaan voor particuliere ondernemingen. Multatuli, wiens roman Max Havelaar een belangrijke rol speelde in de afschaffing van het Cultuurstelsel, schreef twee satirische essays over deze vrije arbeid, waarin hij de maatregel bekritiseert. Over Vrijen-Arbeid in Nederlandsch Indie en de tegenwoordige koloniale agitatie is het eerste van deze twee essays.-